Şangay İşbirliği Örgütü: Şangay'ın Dokuzlusu

Şanghay İşbirliği Örgütü Bayrağı Credit: AFP

Şangay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) için Asya'da gelişmekte olan siyasi, askeri, ekonomik ve kültürel işbirliği örgütlenmesi diyebiliriz. Başka bir deyişle ŞİÖ, bölgesel bir işbirliği örgütüdür. Örgüt bugün, Avrasya coğrafyasında en etkin uluslararası organizasyon olarak varlığını sürdürüyor. Söz konusu coğrafya dünya enerji kaynaklarının önemli bir bölümünü içine alıyor. Örgütün ayırt edici diğer özelliği üye ve gözlemci devletlerden bazılarının nükleer silaha sahip olmalarıdır. Bu unsurlardan dolayı örgüt için 'bombalı bir OPEC' tanımlaması yapılıyor. 

Örgütün ilk toplantısı, 1996 yılında Çin'in Şangay kentinde yapılmış ve bu dönemde örgüt, Şangay Beşlisi olarak anılmıştır. Rusya, Çin, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan bu kuruluşun ilk üyeleri olduklarından ilk zamanlar Şangay Beşlisi olarak tanınmıştır. 2001 yılında örgüte, Özbekistan'ın tam üye olarak katılmasıyla örgüt, "Şangay İşbirliği Örgütü" adını almıştır. Örgütün merkezi Pekin'dir.

Örgütün esas kuruluş amacı, terörizme karşı ortak stratejik işbirliği kurmaktır. Ancak örgüt ilerleyen zamanlarda siyasi, askeri, ekonomik ve kültürel işbirliğine dönüşmüştür. Hatta 2007 yılında Barış Tatbikatı adı altında çok büyük bir askeri tatbikat yapmıştır.

ABD bu örgüte gözlemci statüde katılmayı istemiştir. Ancak üye ülkelerce reddedilmiştir. Bu olayın ardından İran gözlemci ülke olarak örgüte katılmıştır. Türkiye ise 2012 yılında, örgütün diyalog ortağı olarak kabul edilmiştir.

Örgütün günümüzde 9 üyesi bulunmaktadır. Bu ülkeler: Çin, Rusya, Kazakistan, Kırgızistan, Tacikistan, Özbekistan, Pakistan, Hindistan ve İran'dır. 

Şangay İşbirliği Örgütü’nün Temel İlke ve Amaçları 

• Üyeler arası karşılıklı güveni, dostluğu ve iyi komşuluğu sağlamlaştırmak,
• Barışı korumayı ve desteklemeyi amaçlayan çok boyutlu işbirliğini geliştirmek, 
• Bölgesel güvenlik ve istikrarın sağlanmasına katkıda bulunmak, 
• Demokratik, âdil ve kalıcı bir siyasal ve ekonomik ilkeleri benimseyerek uluslar arası bir düzenin kurulmasına destek sağlamak, 
• Terörizm, ayrımcılık ve aşırıcılığın tüm biçimlerine karşı koymak, 
• Uyuşturucu, silah kaçakçılığı, yasadışı göç ve diğer suçlarla ortaklaşa mücadele etmek, 
• Siyaset, ticaret, ekonomi, savunma, hukuk, çevre, kültür, bilim-teknik, eğitim, enerji, ulaşım, kredi ve finans ve diğer ortak çıkar alanlarında etkili bölgesel işbirliğini teşvik etmek, 
• Halkların refah ve yaşam seviyesinin sürekli yükselmesini amaçlayarak eşit ortaklık ilkesine dayanan ortak faaliyetler ile bölgede çok yönlü ve dengeli ekonomik büyüme, sosyal ve kültürel gelişmeye katkıda bulunmak, 
• Dünya ekonomisi ile bütünleşme için sürekli işbirliği imkânlarını koordine etmek, 
• Üye devletlerin uluslar arası sorumluluklarını ve ulusal yasaları çerçevesinde yer alan temel hak ve özgürlükleri garanti altına alacak süreçleri yerine getirmesine yardımcı olmak, 
• Diğer ülke ve uluslar arası kuruluşlarla ilişkiler kurmak ve geliştirmek; Uluslar arası sorunların barışçıl yollarla çözülmesi konusunda işbirliği yapmak, 
• 21’inci yüzyılın sorunlarına çözüm yolları aramak ve uyuşmazlıkların barışçı yollarla çözümlenmesine katkıda bulunmaktır.

Siz de sizi etkileyen bir olayın fotoğrafını, kısa bir içerikle bize gönderebilir ve Görsel Hafıza ailesine katılabilirsiniz!