 |
| 2021 NATO Zirvesine katılan devlet liderlerinin hatıra fotoğrafı, Brüksel. |
NATO'ya üye olan 30 ülkenin devlet başkanları, Brüksel'deki NATO merkezinde bugün bir araya geldi. Zirvede konuşulması beklenen üç esas başlık var. Bu başlıklar; küresel bir askeri güç olma yolunda ilerleyen "Çin ile NATO devletlerinin ilişkileri", "Rusya ile ilişkiler" ve NATO'nun gelişimini temsil eden "NATO 2030" başlığı.
Bu konu başlıklarıyla beraber silah harcamaları, yeni teknolojik silah sistemleri, NATO'nun finansmanı ve uzay gibi stratejik konularında toplantıda ele alınması bekleniyor. Eski ABD Başkanı Donald Trump döneminde gergin ve sarsıntılı günler geçiren NATO'nun, Joe Biden'ın katılımıyla birlikte yeniden "güçlü birliktelik" mesajı vermesi öngörülüyor.
NATO'nun Gelişimi
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO), 4 Nisan 1949 tarihinde 12 ülke (Belçika, Kanada,
Danimarka, Fransa, İzlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Portekiz, İngiltere ve Amerika Birleşik Devletleri) tarafından imzalanan Kuzey Atlantik Antlaşması'na dayanarak kuruldu. İkinci Dünya Savaşı'nın ardından aslen Sovyetler Birliği'ne karşı bir savunma örgütü olarak kurulan NATO, bugün hala varlığını korumakta ve varlığını geliştirerek kuvvetlendirmektedir.
NATO'nun kuruluşundan günümüze kadar yaşadığı tarihsel gelişimi kronolojik olarak şu şekilde sıralamak mümkündür:
1950- NATO Birleşik Silahlı Kuvvetleri oluşturuldu. Ayrıca 1950lerin başında patlak veren Kore Savaşı, örgütün kurucu üyelerinin Sovyet endişesini haklı çıkarmış, örgüte verilen değeri arttırmıştı.
1952- Türkiye ve Yunanistan NATO'ya üye oldular. Sovyetlere yakınlığı açısından oldukça önemli olan bu iki ülkenin olası bir savaşta topraklarının ve üslerinin kullanılması hayati bir önem taşıyordu.
1954- Federal Almanya NATO'ya katıldı. Bu hamle, Sovyetlerin sabrını taşıran hamleydi.
1955- Federal Almanya'nın NATO'ya katılması Avrupa'nın Sosyalist devletlerini rahatsız ederken Sovyetleri ise oldukça huzursuzlaştırmıştı. Buna son verecek hamle Sovletler öncülüğünde kurulan Varşova Paktı olmuştur. 1955 tarihinde Polonya, Sovyetler Birliği, Çekoslovakya, Macaristan, Demokratik Almanya Cumhuriyeti, Romanya ve Arnavutluk hükümet başkanları Varşova Paktı’nı imzaladı.
1961- NATO hava savunma sistemini sağlayacak, NATO Mobil kuvvetlerini kurdu.
1965- Nükleer Planlama Komitesi kuruldu
1982- İspanya NATO'ya katıldı.
1990- Almanya birleşti. Soğuk savaşın sembolü Berlin Duvarı yıkıldı.
1991- 1990’lı yılların başlarına gelindiğinde, Varşova Paktı özgürlüklerini yeni kazanan Doğu Avrupalı ülkelerin ısrarı üzerine dağılmış ve Sovyetler Birliği çökmüştür.
1995- NATO'nun ilk büyük ölçekli askeri müdahalesi, Bosna-Hersek'te Kararlı Güç Hareketi adı altında gerçekleştirildi.
1997- Bu yıllarda NATO da stratejisini değiştirmiş, Rusya ile güvenlik ve işbirliği üzerine anlaşma imzalamıştır. Kuzey Atlantik İşbirliği Konseyi yerine Avrupa-Atlantik Ortaklık Konseyi kuruldu.
1999- NATO, 1990lı yılların sonunda Balkanlara yoğunlaşmış sırasıyla önce Yugoslavya ardından Sırbistan'a harekatlar düzenledi. Yaklaşık 3 ay süren harekatların sonunda Balkanlardaki etkinliğini arttırmak adına Kosova'ya NATO komutanlığında uluslararası askeri güç yerleştirildi. NATO bu dönemde barışı koruma adı altında iki bölgede etkindi; Bosna-Hersek’teki İstikrar Gücü ya da kısa adıyla SFOR ile Kosova Gücü ya da kısa adıyla KFOR . Her iki barış gücünün de amacı, anılan bölgelerdeki bütün vatandaşların etnik kökenleri ne olursa olsun barış içerisinde yaşayabilecekleri ve uluslararası yardım sayesinde demokrasinin gelişmeye başlayabileceği güvenli ortamı tesis etmektir. Ayrıca Çek Cumhuriyeti, Polonya ve Macaristan NATO'ya bu yıl üye oldu.
2001- Balkanlardaki harekatını tamamlayan NATO, bu kez 11 Eylül saldırılarının ardından Afganistan'a operasyon düzenlemiş bu operasyonun da adını "Kalıcı Özgürlük" olarak belirlemiştir.
2002- Rusya-NATO Konseyi oluştu.
2003- Makedonya hükumetinin talebi üzerine NATO 3. kez Balkanlarda operasyon düzenledi. Burada müdahale, Makedonya Cumhurbaşkanının ülkenin istikrar ve güvenliğini tehdit eden eylemlerde bulunan etnik Arnavut grupların silahsızlandırılması yönündeki talebi üzerine gerçekleşmiştir. Üsküp’ün talebi üzerine, NATO birlikleri, 2003 yılında görevin Avrupa Birliği tarafından devralınmasına kadar, Avrupa Birliği ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatından gözlemcilere koruma sağlamıştır.
2004- NATO, yabancı devletlerin Orta Doğu gibi bölgelere asker göndermek istememe talebi üzerine Irak'ta eğitim kampı başlattı. Ayrıca bu yıl Romanya, Bulgaristan, Letonya, Litvanya, Estonya, Slovenya ve Slovakya NATO'ya üye oldu. Eski Varşova Paktı üyelerinin NATO'ya girmesi hem Rusya hem Batı kanadında adeta şok etkisi yarattı.
2009- Arnavutluk ve Hırvatistan NATO'ya üye oldular. Böylece NATO, 28 üyeli bir yapıya kavuştu.
2011- Libya'da "Birleşik Koruyucu" hareketi başladı.
2014- Kırım krizi, Kırım'ın Rusya'ya geri dönme talebiyle tavan noktasına ulaştı. NATO-Rusya Konseyi buna tepki olarak durduruldu.
2015- Ukrayna-Rusya çatışmaları ve Kırım olayının ardından NATO, üye ülkelerinin kolektif savunma gücünün arttırılması planını kabul etti. Bu NATO tarihinin en büyük güçlenme adımı olarak tarihe geçmiştir.
2016- NATO'nun girişimiyle durdurulan Rusya-NATO Konseyi yeniden toplandı.Afganistan, Kırım, Ukrayna ve Suriye gibi konuların konuşulduğu toplantıda resmi bir gelişme yaşanmadı.
2017- Karadağ NATO'ya katıldı. NATO'nun son üyesi olan Karadağ, ittifakın sayısını da 29'a yükseltti.
2020- Kuzey Makedonya, NATO'nun 30. üyesi olarak örgüte katılım sağladı.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder